In 1987 is door een galeriehouder uit Maastricht aangifte gedaan van diefstal van 9 waardevolle schilderijen. Volgens het Hof Den Haag is deze diefstal geënsceneerd. Volgens het hof zijn de schilderijen in opdracht van de galeriehouder naar de woning van verdachte overgebracht met de bedoeling daar te worden verbrand zodat de galeriehouder daarna verzekeringsgelden (ongeveer fl. 5 miljoen) op kon strijken. 1 schilderij is verbrand, maar de overige 8 niet. Verdachte heeft de 8 schilderijen een aantal jaren thuis bewaard.
Eind 2008 zou verdachte via anderen de verzekeringsmaatschappij hebben benaderd teneinde vindersloon te verkrijgen. Na bemiddeling van een privédetective is de verdachte met een aantal anderen vervolgens aangehouden.
Aan verdachte zijn een aantal feiten ten laste gelegd. Zo zou hij zich onder meer aan opzetheling schuldig hebben gemaakt door de schilderijen onder zich te houden terwijl hij wist dat de schilderijen door misdrijf waren verkregen. Ook zou hij zich door jarenlang die schilderijen te verbergen schuldig hebben gemaakt aan (medeplegen van) witwassen. Door te proberen de schilderijen aan de verzekeringsmaatschappij af te staan tegen een geldelijke beloning zou hij zich voorts schuldig hebben gemaakt aan het medeplegen van poging tot opzettelijk voordeel te trekken uit de opbrengst van door misdrijf verkregen schilderijen.
Het hof was van mening dat verdachte zich aan alle feiten schuldig had gemaakt. Naar de mening van het hof bestond er een dusdanig causaal verband tussen de handelingen van de verdachte en de door de galeriehouder gepleegde verzekeringsfraude dat
gezegd kon worden dat verdachte handelingen had gepleegd ten aanzien van door misdrijf verkregen schilderijen.
Naar de mening van de verdediging en Advocaat-Generaal Mr DJC Aben is dat echter niet juist. Zowel heling als witwassen veronderstellen dat de voorwerpen (schilderijen) eerder door misdrijf zijn verkregen. De A-G wijst er op dat niet alleen noodzakelijk is dat vast komt te staan dat de dader kennis droeg van de criminele herkomst van het goed of voorwerp, maar ook dat dit goed/voorwerp daadwerkelijk is verkregen door, c.q. afkomstig is uit enig misdrijf. Er zal een oorzakelijk verband moeten bestaan tussen enerzijds de wederrechtelijke onttrekking van een goed aan de heerschappij van de rechthebbende (althans het gronddelict) en anderzijds de verkrijging van dat goed door de heler/witwasser. Die causaliteitseis brengt volgens hem mee dat het gronddelict vooraf is gegaan aan de verkrijging van de opbrengst ervan door de heler/witwasser; het gronddelict moet de verkrijging immers mogelijk hebben gemaakt.
In deze zaak zou de galeriehouder echter pas de verzekeringsfraude hebben gepleegd nadat hij de schilderijen aan verdachte had overgedragen. Op het moment dat verdachte de schilderijen voorhanden heeft gekregen was er dus nog geen sprake van een eerder gepleegd misdrijf zodat niet kan worden gezegd dat die schilderijen ‘door misdrijf waren verkregen’.
De Advocaat-Generaal heeft zijn conclusie genomen op 21 november jl. Op 16 januari 2018 verwacht de Hoge Raad uitspraak te doen (zaak S 16/02320).
