11 september 2017 - Op 5 september 2017 heeft Advocaat-Generaal Machielse een aanvullende conclusie genomen in een zaak omtrent de levenslange gevangenisstraf waarin de Hoge Raad op 5 juli 2016 een tussenarrest heeft gewezen. In dit tussenarrest heeft de Hoge Raad overwogen dat de tenuitvoerlegging van de levenslange gevangenisstraf op dat moment in strijd is met artikel 3 EVRM, maar dat kennelijk in de politiek voornemens zijn om wijzigingen aan te brengen ten aanzien van het beleid omtrent deze strafmodaliteit. De Hoge Raad heeft in afwachting van die voorgenomen wijzigingen de zaak aangehouden en de Advocaat-Generaal de gelegenheid gegeven om opnieuw te concluderen.
Machielse dient in zijn conclusie van 5 september 2017 kort gezegd de cruciale vraag te beantwoorden of er ‘inmiddels maatregelen zijn genomen die ertoe leiden dat in het Nederlandse recht een reële mogelijkheid is geschapen tot herbeoordeling van de levenslange gevangenisstraf, die met voldoende procedurele waarborgen is omgeven en die ook perspectief kan bieden aan de veroordeelde’. De A-G behandelt in zijn conclusie de plannen en voornemens van de Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie en komt vervolgens tot de conclusie dat de oplegging van de levenslange gevangenisstraf in Nederland niet (langer) in strijd is met artikel 3 EVRM. Door Machielse wordt onder meer gewezen op de voornemens van de Staatssecretaris om het beleid op het punt van de tenuitvoerlegging te wijzigen en een periodieke toets in het leven te roepen. Uiteindelijk hebben de voornemens van de Staatssecretaris geleid tot wijziging van het Besluit Adviescollege Levenslanggestraften. Het Besluit houdt onder meer in dat de eerste 25 jaar detentie vooral in het teken dient te staan van ‘humane detentie’ waarbij de gedetineerde aan reguliere resocialisatie activiteiten moet kunnen deelnemen. Dit houdt in dat voldoende aandacht moet worden geschonken aan dagbesteding en bijvoorbeeld omgang met familie.
Na een periode van 25 jaar detentie wordt de levenslanggestrafte overgeplaatst naar het Pieter Baan Centrum, waar de veroordeelde zal worden geobserveerd en tevens een oordeel zal worden geveld over de persoonsontwikkeling en het recidiverisico. Vervolgens zal het Adviescollege een advies geven betreffende de vraag of de veroordeelde ook aan re-integratie activiteiten kan deelnemen. Verlof is onderdeel van de re-integratie. Enkel in het geval het Adviescollege positief adviseert en de Minister dit advies overneemt, kan de levenslanggestrafte in aanmerking komen voor re-integratieactiviteiten. Dit houdt in dat pas na zo’n 25 jaar een start kan worden gemaakt met re-integratie activiteiten zoals verlof en dat pas na zo’n 27 jaar de Minister een voorstel tot gratieverlening in overweging kan nemen. Indien de veroordeelde het niet eens is met de herbeoordeling, bestaat de mogelijkheid zich te wenden tot de Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming (RSJ) of de civiele rechter. Gelet op de omstandigheid dat ‘een specifiek op de levenslange gevangenisstraf toegesneden reële mogelijkheid van herbeoordeling in het leven is geroepen’ komt de Advocaat-Generaal tot de conclusie dat de tenuitvoerlegging van de levenslange gevangenisstraf niet in strijd is met artikel 3 EVRM.
Op 30 mei 2017 zouden door de Advocaat-Generaal bij de Hoge Raad in twee Antilliaanse strafzaken (S 16/02332 A & S 16/02331 A) twee conclusies worden genomen. In beide zaken zijn de verdachten veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf. In cassatie is door de verdediging onder meer aangevoerd dat de opgelegde levenslange gevangenisstraffen in strijd zijn met de bepalingen uit het EVRM aangezien de verdachten, gelet op het feit dat het detentiesysteem voor langgestraften op de Antillen een systeem is zonder scholing, zonder dagbesteding en zonder psychische bijstand, de mogelijkheid tot invrijheidstelling worden ontnomen. In deze zaken had de Advocaat-Generaal bij de Hoge Raad het nemen van de conclusies uitgesteld tot 5 september 2017. Op 5 september 2017 is het nemen van deze conclusies wederom uitgesteld tot 31 oktober 2017.
